આર્મેનિયાની બાજુમાં આવેલ અઝરબૈજાન દેશના બાકુ પ્રાંતના ગારાદાધ જિલ્લામાં 11 ઓગસ્ટ 2022ના રોજ માટીનો જ્વાળામુખી (મડ વોલ્કેનો) ફાટી નીકળ્યો હતો. માટીનો વિશાળ ઢગલો હવામાં તેજ ગતિએ ઉછળતો દેખાયો. તેના વીડિયો અને ફોટો સોશિયલ મીડિયા પર શેર કરવામાં આવ્યા હતા. વિશ્વના ઘણા દેશોમાં માટીના જ્વાળામુખી જોવા મળે છે. કેટલાક ભારતના આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓ પર પણ હાજર છે. મડ વોલ્કેનોને મડ ડોમ પણ કહેવામાં આવે છે. તેની અંદરથી ગરમ માટી કે સ્લરી બહાર આવે છે. તે જ સમયે પાણી અને ગેસ બહાર આવે છે.
લાવા તેમની અંદરથી બહાર આવતો નથી. તેઓ વાસ્તવમાં જ્વાળામુખી નથી, પરંતુ તેમની વર્તણૂકને કારણે તેમને જ્વાળામુખી કહેવામાં આવે છે.મડ વોલ્કેનો સામાન્ય રીતે 1થી2 મીટર ઉંચા અને એટલા પહોળા હોય છે. પરંતુ કેટલીકવાર તેમની ઊંચાઈ 700 મીટર સુધીની હોય છે. આ ઊંચાઈના માટીના જ્વાળામુખી 10 કિલોમીટર પહોળા છે. તેમાંથી નીકળતી માટી પૃથ્વીની અંદરના ગરમ પાણીની સાથે ઉપરની તરફ આવે છે.જવાળામુખીનું તાપમાન 2°C થી 100°C સુધી હોઇ શકે છે. લોકો તેનો ઉપયોગ મડ બાથ એટલે કે માટીના સ્નાન માટે કરે છે.લોકો માટીના જવાળામુખીમાં કલાકો સુધી પડયા રહે છે. અઝરબૈજાનમાં અનેક પ્રવાસીઓ મડ વૉલ્કેનોમાં સ્નાન માટે આવે છે.
આ એક ખૂબ જ લોકપ્રિય પ્રક્રિયા છે. આ માટીના જ્વાળામુખીમાંથી 86 ટકા મિથેન ગેસ નીકળે છે. થોડો કાર્બન ડાયોક્સાઇડ અને નાઇટ્રોજન પણ. તેમાંથી જે પદાર્થ નીકળે છે તે સામાન્ય રીતે સ્લરી હોય છે. જે માટી, રેતી અને પાણીના મિશ્રણથી બને છે. તેમાં અનેક પ્રકારના ક્ષાર, એસિડ અને હાઇડ્રોકાર્બન હોય છે. તે વિશ્વના લગભગ દરેક દેશ યુરોપ, એશિયા, ઉત્તર અમેરિકા અને દક્ષિણ અમેરિકામાં જોવા મળે છે. આ તમામ વિસ્તારોમાં વિવિધ કદ અને માટીના જ્વાળામુખી જોવા મળે છે. જ્યારે તે ફૂટે છે, ત્યારે તેમાંથી ગરમ કાદવ નીકળે છે.
પરંતુ જ્યારે તમે શાંત રહો છો, ત્યારે હેલાઇટ બહાર આવે છે. જેને રોક સોલ્ટ કહેવામાં આવે છે. લોકો માત્ર તેની માલિશ કરે છે. લોકો આમાં સ્નાન કરે છે. અઝરબૈજાન અને તેનો કેસ્પિયન કિનારો આવા જ્વાળામુખીથી ભરેલો છે. અહીં 400થી વધુ માટીના જ્વાળામુખી છે. અઝરબૈજાનના મોટાભાગના માટીના જ્વાળામુખી સક્રિય છે. આ ઘણીવાર વિસ્ફોટ થાય છે. બાકુનો મડ વોલ્કેનો વર્ષ 2001માં ચર્ચામાં આવ્યો હતો.
તે સમયે તેમાંથી 50 ફૂટ ઉંચી જ્વાળાઓ નીકળી રહી હતી. અઝરબૈજાનમાં જમીનની નીચે માટીનો મોટો સ્ત્રોત છે. જે લાવાના કારણે ગરમ પાણી સાથે બહાર આવે છે. ગયા વર્ષે 4 જુલાઈએ કેસ્પિયન સમુદ્રમાં અઝરબૈજાનના દશલી ટાપુ પર માટીનો જ્વાળામુખી ફાટ્યો હતો. તેનો વિસ્ફોટ ખૂબ જ જોરદાર હતો. તેમાંથી આગનો ગોળો પણ નીકળ્યો. જે 74 કિમી દૂર આવેલા બાકુમાં પણ જોવા મળ્યો હતો. આગની જ્વાળાઓ 1640 ફૂટ સુધી વધી હતી.
Reports of a large mud volcano eruption of Lokbatan today, near Baku in Azerbaijan.
Lokbatan has had more major eruptions than any other Azerbaijan mud volcano, most recently in 2017 and with a huge fiery 2012 eruption.
Video and initial report here:https://t.co/8F5QoRvKtO pic.twitter.com/RLcXENzjFH
— Mark Tingay (@CriticalStress_) August 11, 2022
જોકે તેનાથી કોઈને નુકસાન થયું નથી.મંગળ પર સંશોધન કરી રહેલા નાસાના ભૂસ્તરશાસ્ત્રીઓ માને છે કે અઝરબૈજાનના માટીના જ્વાળામુખીની રચના તેના ઉપરના પ્રદેશો જેવી જ છે. 5 સપ્ટેમ્બર, 2004ના રોજ અઝરબૈજાનમાં ફાટી નીકળેલો મડ વોલ્કેનો વિશ્વનો સૌથી મોટો માટીનો જ્વાળામુખી હતો જેની નોંધ ગિનીસ વર્લ્ડ રેકોર્ડમાં નોંધાયેલ છે.
