એપ્રિલ મહિનો આવ્યો ન હતો કે ત્યારથી જ કાળઝાળ ગરમી એ દસ્તક દઇ દીધી હતી. સાથે સાથે ગરમ હવા પણ ફૂંકાવા લાગી હતી. ત્યારે હવે તો એપ્રિલ મહિનો પતવા પણ આવ્યો છે. મે મહિનામાં પણ ગરમીનો પારો ઘણો ઊંચો રહેતો હોય છે ત્યારે ગરમીની સિઝનમાં હીટસ્ટ્રોકનું જોખમ પણ વધારે હોય છે. જો કોઈ વ્યક્તિને હીટસ્ટ્રોક થાય અને તેની સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે તો આ સ્થિતિ જીવલેણ સાબિત થઈ શકે છે.ઉનાળામાં શરીર માટે ઠંડો ખોરાક જરૂરી છે. જો આપણે શરીરને સ્વસ્થ રાખતી સૌથી શ્રેષ્ઠ ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓ વિશે વાત કરીએ તો તે છે ડુંગળી, ડુંગળી કાચી ખાવી કે પકાવીને ખાવી, બંને સ્થિતિમાં ફાયદાકારક છે. સલાડના રૂપમાં તેનું વધુ સેવન કરવામાં આવે છે. બીજી તરફ ઘણા લોકો એવું માને છે કે ડુંગળી વિના કોઈપણ શાક પૂર્ણ થતું નથી. ડુંગળી એ રસોડાનું જીવન છે, તેનો ઉપયોગ લગભગ દરેક ભારતીય રેસિપીમાં થાય છે.
ડુંગળીના ચમત્કારિક ગુણોને જાણવા ખૂબ જ જરૂરી છે, જેથી ઉનાળામાં તેનો વધુ સારી રીતે ઉપયોગ કરી શકાય. ઉનાળામાં, આપણે આપણા આહારમાં એવા ખોરાકનો સમાવેશ કરવો જોઈએ જે કુદરતી રીતે ઠંડક આપે. આ ઋતુમાં કાળઝાળ ગરમીને કારણે તમારું એકંદર સ્વાસ્થ્ય ખરાબ થઈ શકે છે. જો કે, જો તમે દિવસ દરમિયાન પાણી અને અન્ય પીણાં લેતા હોવ તો, શરીરમાં પાણીની કમી નહીં થાય, તેના કારણે તમે ઘણી સમસ્યાઓથી બચી શકશો. શરીરમાં પાણીની યોગ્ય ગોઠવણ અને તંદુરસ્ત આહાર તમને કુદરતી રીતે ગરમીને હરાવવામાં મદદ કરી શકે છે. કેટલાક ફળો અને શાકભાજીમાં એવા ગુણ હોય છે જે તમારા શરીરમાં પાણીની ઉણપને પૂર્ણ કરે છે, જો તમે કોઈ મહત્વપૂર્ણ કામ માટે ઘરની બહાર ગયા હોવ તો લીંબુ પાણી, શેરડીનો રસ, છાશ, જીરું પાણી લો.
જેના કારણે તમારા શરીરમાં પાણીની કમી નહીં રહે. ત્યાં જ તમે ડિહાઇડ્રેશનથી પણ બચી જશો. જો તમે કેરી અને ડુંગળીના પન્ના પીધા પછી ઘરની બહાર નીકળો છો, તો તમને ઘણા કલાકો સુધી હીટસ્ટ્રોક નથી લાગતો. સામાન્ય રીતે, ગ્રામીણ ભારતમાં ઉનાળાની ઋતુમાં ઘરની બહાર નીકળતી વખતે કાચી ડુંગળી સાથે રાખવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. હકીકતમાં, ડુંગળીમાં ગરમીને શોષવાની જબરદસ્ત ક્ષમતા હોય છે. આ જ કારણ છે કે જ્યારે તડકામાં બહાર જતી વખતે ડુંગળી ખિસ્સામાં રાખવાથી શરીરને નુકસાન પહોંચાડતી બહારથી આવતી ગરમીને રોકે છે. ડુંગળીમાં આયર્ન, એન્ટીઑકિસડન્ટ, આવશ્યક વિટામિન અને ઘણું બધું હોય છે. તેમાં ફોલેટ સહિત વિટામિન સી અને બી પણ ભરપૂર માત્રામાં હોય છે. ઉનાળાની ઋતુમાં ડુંગળી ખાવી જોઇએ કારણ કે તેમાં ઠંડકનો ગુણ હોય છે.
જોકે, તમે તમારા પરિવારમાં દાદી અને દાદીને કહેતા સાંભળ્યા હશે કે તડકામાં બહાર જતા પહેલા, ખિસ્સામાં ડુંગળી રાખવી જોઈએ. પરંતુ શું તમે ખિસ્સામાં ડુંગળી રાખીને ખરેખર હીટ સ્ટ્રોકની અસરથી બચી શકો છો ? ડોક્ટરોની સાથે સ્વાસ્થ્ય નિષ્ણાતો પણ માને છે કે ઉનાળામાં કાચી ડુંગળી ખાવાથી તમે ચોક્કસપણે હીટ સ્ટ્રોકથી બચી શકો છો પરંતુ માત્ર ડુંગળી ખિસ્સામાં રાખવાથી કોઈ ફાયદો થતો નથી. ઉનાળામાં ડુંગળી ખાવી સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે કારણ કે ડુંગળીમાં ક્વેર્સેટીન નામનું તત્વ હોય છે જે શરીરનું તાપમાન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. આ સાથે તે ત્વચા પર ફોલ્લીઓ અને ફોલ્લીઓ જેવી સમસ્યાઓ પણ દૂર કરે છે. ઉનાળાની ઋતુમાં કાચી ડુંગળી ખાવાથી શરીરમાં ઈલેક્ટ્રોલાઈટ્સની ઉણપ નથી થતી.આયુર્વેદ ચિકિત્સા નિષ્ણાતોના મતે જો કોઈ વ્યક્તિને હીટસ્ટ્રોકનો અનુભવ થતો હોય તો પગના તળિયા પર ડુંગળીનો રસ લગાવવાથી શરીરનું તાપમાન સંતુલિત રહે છે.
ઉનાળાની ઋતુમાં લોકો ઘણીવાર હીટસ્ટ્રોકની સાથે સાથે પાચન સંબંધી સમસ્યાઓનો પણ ભોગ બને છે. પોટેશિયમ અને સોડિયમથી ભરપૂર ડુંગળી પાચનક્રિયાને સુધારવામાં પણ મદદ કરે છે.તેથી આપણે કહી શકીએ કે માત્ર ખિસ્સામાં ડુંગળી રાખવાથી તમને હીટ સ્ટ્રોકથી બચી શકાશે નહીં કારણ કે ખિસ્સામાં ડુંગળી રાખવાથી તમને પરેશાની થશે. પરંતુ જો તમે ઉનાળામાં બીમાર પડવા અથવા હીટ સ્ટ્રોકથી બચવા માંગતા હોવ તો તમારે કાચી ડુંગળી ખાવી જોઈએ, ડુંગળીનો રસ અથવા ડુંગળીનું પાણી પીવું જોઈએ. આ સિવાય રોજિંદા આહારમાં તાજા ફળો અને શાકભાજી લો. તરબૂચ, કાકડી, જેવા શાકભાજી અને ફળો ખાઓ જેથી તમારા શરીરમાં પાણીની કમી ન થાય.
(નોંધ: ઉપર જણાવેલ કોઇ પણ માહિતીની પુષ્ટિ ગુજ્જુરોક્સ કરતું નથી.)